Narcisten hebben een unieke manier van omgaan met anderen die soms moeilijk te doorgronden is. Hun gedrag kan schadelijk en manipulatief zijn, ook als het in eerste instantie niet zo lijkt. In dit artikel bespreken we vier concrete situaties waarin narcistisch gedrag zich kan manifesteren. We leggen uit waarom narcisten in deze gevallen handelen zoals ze doen, welk type narcisme hierbij betrokken is, en waar de overlap met borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) kan liggen.
1. Het eisen van vertrouwen en persoonlijke toegang
Je wilt een samenwerking starten met iemand die later een narcist blijkt te zijn. Deze persoon eist eerst om je huis te zien voordat hij akkoord gaat met de samenwerking, zelfs al gaat het niet om een groot of financieel belangrijk project. Je gaat hierin mee om vertrouwen op te bouwen, maar 12 maanden later ontdek je dat hij een affaire heeft met je partner. Vervolgens weet de narcist anderen in de samenwerking te overtuigen dat het jouw schuld is.
Waarom doet een narcist dit?
• Testen en manipuleren van grenzen: Een narcist wil vanaf het begin weten hoe ver hij kan gaan. Door iets persoonlijks te eisen, zoals het zien van je huis, probeert hij controle te krijgen en een gevoel van superioriteit te ontwikkelen.
• Afreageren op jouw leven en succes: Narcisten voelen vaak jaloezie en een drang om anderen te ondermijnen. Als ze jouw relatie of levensstijl als succesvol beschouwen, kan dat een trigger zijn om die te saboteren.
• De schuld afschuiven: Narcisten zijn meesters in het draaien van verhalen. Als zij iets fout doen (zoals een affaire), zullen ze de schuld altijd bij de ander leggen. Door bijvoorbeeld te suggereren dat je gewelddadig zou zijn, creëren ze een verhaal waarin zij als slachtoffer worden gezien.
Welk type narcisme is dit?
Dit gedrag past bij maligne narcisme, een combinatie van narcisme, antisociale neigingen, en destructieve manipulatie. Het saboteren van jouw relatie en het overtuigen van anderen dat jij de boosdoener bent, zijn bewust schadelijke acties.
2. Openbare vernedering tijdens onenigheid
Je hebt een onenigheid met de narcist over een gevoelig onderwerp. In plaats van het privé te bespreken, brengt hij het onderwerp publiekelijk naar voren, bijvoorbeeld op een feest en met een verheven stem zodat iedereen het kan horen. Hierdoor weten anderen dat er spanningen zijn tussen jullie, en wordt jouw gevoel van schaamte versterkt.
Waarom doet een narcist dit?
• Controle door schaamte: Narcisten gebruiken schaamte als een wapen. Door jouw kwetsbaarheden openbaar te maken, proberen ze je uit balans te brengen en hun macht over je te versterken.
• Zoeken naar medestanders: Door jouw gedrag te bekritiseren of te overdrijven in het bijzijn van anderen, probeert de narcist een “publiek” te creëren dat zijn kant kiest.
• Afleiding van eigen fouten: Door de focus op jou te leggen, leiden ze de aandacht af van hun eigen tekortkomingen of fouten.
Welk type narcisme is dit?
Dit gedrag komt vooral voor bij grandioze narcisten. Ze willen constant in de schijnwerpers staan, ook al gaat dit ten koste van anderen. Hun doel is om anderen te kleineren om hun eigen superioriteit te bevestigen.
3. Beschuldigingen van narcisme en afspraken niet nakomen
Wanneer je de narcist aanspreekt op het niet nakomen van afspraken, haalt hij een derde erbij en beschuldigt jou van narcisme. Als je boos wordt of de situatie probeert uit te leggen, verdraait hij de feiten en zegt tegen de derde: “Hij komt zijn afspraken niet na.” Dit zorgt ervoor dat jij als de schuldige wordt gezien, terwijl de narcist zich eruit praat.
Waarom doet een narcist dit?
• Projectie: Narcisten beschuldigen anderen vaak van hun eigen gedrag. Door jou van narcisme te beschuldigen, probeert de narcist de aandacht van zijn eigen gedrag af te leiden.
• Chaos creëren: Narcisten floreren in conflict en instabiliteit. Door een derde partij erbij te betrekken, wordt de situatie chaotischer, waardoor zij de controle over de dynamiek kunnen behouden.
• Jouw geloofwaardigheid ondermijnen: Het doel is om jou in een slecht daglicht te stellen, zodat anderen de narcist blijven vertrouwen en bewonderen.
Welk type narcisme is dit?
Dit gedrag past bij zowel grandioze als verborgen narcisten. Grandioze narcisten gebruiken beschuldigingen om zichzelf boven jou te plaatsen, terwijl verborgen narcisten subtiele manipulatie gebruiken om sympathie te winnen van anderen.
4. Overlap met borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD)
In sommige situaties merk je dat dit gedrag niet alleen voorkomt bij narcisten, maar ook bij mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD). Bij zowel narcisme als BPD kunnen gevoelens van instabiliteit, conflicten en manipulatief gedrag voorkomen.
Waarom lijkt dit op narcisme?
• Emotionele instabiliteit: Mensen met BPD hebben vaak moeite met het reguleren van hun emoties. In conflicten kunnen ze overdreven reageren, anderen beschuldigen, of publieke confrontaties opzoeken.
• Angst voor verlating: In tegenstelling tot narcisten, die gedreven worden door controle en superioriteit, handelen mensen met BPD vaak uit angst om verlaten te worden. Dit kan leiden tot manipulatief gedrag, zoals schuld geven aan anderen of het verdraaien van de werkelijkheid.
• Impulsiviteit: Mensen met BPD kunnen impulsieve acties ondernemen die lijken op de schadelijke tactieken van narcisten. Dit komt echter meer voort uit emotionele dysregulatie dan uit een berekend plan.
Wat zijn de verschillen?
• Motivatie: Narcisten manipuleren anderen om controle te behouden en hun ego te versterken. Mensen met BPD handelen vaak uit emotionele nood of angst.
• Intentie: Narcisten zijn vaak bewust manipulatief en destructief. Bij mensen met BPD is manipulatie meestal onbewust en een gevolg van emotionele pijn.
• Empathie: Narcisten hebben een gebrek aan empathie. Mensen met BPD kunnen wel empathisch zijn, maar hebben moeite om hun emoties en gedrag te reguleren.
Conclusie
De vier beschreven situaties laten zien hoe narcistisch gedrag zich kan uiten in persoonlijke en professionele relaties. Het gedrag is vaak gericht op controle, manipulatie, en het ondermijnen van anderen om de eigen superioriteit te bevestigen.
Samenvatting van de typen narcisme per situatie:
1. Maligne narcisme: Het saboteren van jouw relatie en het draaien van verhalen.
2. Grandioos narcisme: Het publiekelijk belachelijk maken van jouw kwetsbaarheden.
3. Grandioos en verborgen narcisme: Beschuldigingen van narcisme en verdraaien van feiten.
4. Overlap met BPD: Emotioneel instabiel gedrag dat oppervlakkig lijkt op narcisme, maar vaak voortkomt uit angst en impulsiviteit.
Het herkennen van deze gedragingen en patronen helpt je om jezelf beter te beschermen tegen narcistisch gedrag en de negatieve impact ervan op jouw leven.
Soemo’s WijsNieuws 
Plaats een reactie