Psychologie is de wetenschap die onderzoekt hoe mensen denken, voelen en zich gedragen. Het woord “psychologie” komt van het Griekse “psyche,” wat ziel of geest betekent, en “logos,” wat staat voor studie of leer. Psychologen proberen te begrijpen waarom mensen doen wat ze doen en hoe hun gedrag wordt beïnvloed door hun gedachten, emoties, en omgeving.
Psychologie is overal om ons heen: van hoe je leert voor een toets tot hoe je reageert in sociale situaties. Stel je Kim voor, een student die morgen een belangrijk tentamen psychologie heeft. Ze is erg nerveus en krijgt zelfs paniekaanvallen. In dit artikel gaan we kijken naar verschillende stromingen binnen de psychologie en hoe die Kim’s situatie kunnen verklaren. Hierdoor begrijp je niet alleen wat psychologie inhoudt, maar leer je ook over verschillende manieren om naar het menselijk gedrag te kijken.
Verschillende stromingen binnen de psychologie
De psychologie kent meerdere stromingen, elk met een unieke kijk op de mens en zijn gedrag. We bespreken hier de belangrijkste stromingen en gebruiken Kim’s situatie als voorbeeld.
1. Psychoanalytische theorie
De psychoanalytische theorie is ontwikkeld door Sigmund Freud. Deze stroming legt de nadruk op het onbewuste: een deel van je geest waar je geen controle over hebt, maar dat wel je gedrag beïnvloedt. Volgens Freud zijn er drie delen in de geest: het id (driften), het ego (realiteit) en het superego (moraal).
In Kim’s geval zou Freud zeggen dat haar paniekaanvallen voortkomen uit onbewuste angsten of spanningen die ze misschien niet eens begrijpt. Misschien heeft ze vroeger negatieve ervaringen gehad met toetsen, zoals een slechte beoordeling of kritiek van anderen. Deze ervaringen liggen diep in haar onbewuste en komen nu naar boven in de vorm van angst en paniek.
2. Behaviorisme
Het behaviorisme richt zich op waarneembaar gedrag in plaats van gedachten of gevoelens. Volgens deze stroming wordt gedrag aangeleerd door middel van ervaringen, zoals beloningen en straffen. Bekende behavioristen zijn Pavlov en Skinner.
Kim’s paniek kan volgens het behaviorisme worden verklaard als een aangeleerde reactie. Stel dat ze in het verleden een keer heel zenuwachtig was voor een toets en die toets slecht maakte. Deze ervaring kan ertoe hebben geleid dat haar brein angst associeert met tentamens. Als gevolg daarvan reageert haar lichaam nu automatisch met paniek, zelfs als ze goed is voorbereid. Om dit te veranderen, zou Kim nieuwe, positieve associaties moeten leren met tentamens, bijvoorbeeld door te ontspannen en succeservaringen op te doen.
3. Humanistische psychologie
De humanistische psychologie, met namen zoals Carl Rogers en Abraham Maslow, benadrukt persoonlijke groei en zelfontplooiing. Deze stroming gelooft dat mensen een aangeboren behoefte hebben om zichzelf te ontwikkelen en hun potentieel te bereiken. Een belangrijk concept binnen deze stroming is de “piramide van Maslow,” die menselijke behoeften ordent in vijf niveaus, van basisbehoeften (zoals eten en veiligheid) tot zelfactualisatie.
Bij Kim zou een humanistische psycholoog kijken naar haar persoonlijke groei en hoe ze kan werken aan haar zelfvertrouwen. Misschien is Kim bang om te falen omdat ze hoge verwachtingen van zichzelf heeft. Door zich te focussen op haar sterke punten en kleine successen te vieren, kan Kim haar zelfvertrouwen opbouwen. Het is belangrijk dat ze zichzelf accepteert, ook als het tentamen niet perfect gaat.
4. Cognitieve psychologie
De cognitieve psychologie kijkt naar de rol van gedachten in menselijk gedrag. Volgens deze stroming worden gevoelens zoals angst en paniek veroorzaakt door negatieve gedachten of overtuigingen. Denk bijvoorbeeld aan gedachten als “Ik ben niet slim genoeg” of “Ik ga sowieso falen.”
Kim’s paniek kan volgens deze stroming worden aangepakt door haar gedachten te veranderen. Stel dat ze denkt: “Als ik zak, mislukt mijn toekomst.” Een cognitieve psycholoog zou haar leren om deze gedachte uit te dagen: Is dat echt waar? Wat als ze de toets later opnieuw kan doen? Door deze negatieve gedachten om te zetten in positievere en realistischere gedachten, kan Kim leren om rustiger te blijven.
5. Systeemtheorie
De systeemtheorie kijkt niet alleen naar het individu, maar naar de hele context waarin iemand leeft, zoals gezin, vrienden en school. Gedrag wordt volgens deze theorie beïnvloed door het systeem waar iemand deel van uitmaakt.
Bij Kim zou een psycholoog bijvoorbeeld onderzoeken of er druk vanuit haar omgeving komt. Misschien voelt ze zich opgejaagd door hoge verwachtingen van haar ouders of docenten, of misschien vergelijken haar vrienden voortdurend cijfers. Door te kijken naar haar sociale omgeving en hoe deze haar gedrag beïnvloedt, kan Kim leren om beter om te gaan met externe druk.
6. Omgevingspsychologie
De omgevingspsychologie onderzoekt hoe de fysieke omgeving het gedrag en welzijn van mensen beïnvloedt. Dingen zoals licht, geluid, ruimte en kleur kunnen een grote impact hebben op hoe iemand zich voelt.
Misschien studeert Kim in een chaotische, rommelige kamer of in een drukke omgeving. Dit kan bijdragen aan haar stress. Een psycholoog die deze stroming volgt, zou aanraden om een rustige, opgeruimde en goed verlichte studieplek te creëren. Een overzichtelijke en prettige omgeving kan helpen om haar concentratie te verbeteren en haar stressniveau te verlagen.
7. Biologische psychologie
De biologische psychologie richt zich op de invloed van de hersenen, genen en hormonen op het gedrag. Angst en paniek worden bijvoorbeeld veroorzaakt door een overactieve “vecht-of-vluchtreactie,” een reactie van het lichaam op gevaar.
Bij Kim kan haar paniek worden verklaard door een combinatie van genetische aanleg en fysieke processen in haar lichaam. Misschien maakt haar lichaam te veel stresshormonen aan, zoals cortisol, waardoor ze zich gespannen voelt. Door technieken zoals ademhalingsoefeningen of, indien nodig, medicatie kan haar lichaam kalmeren, waardoor ze zich beter kan concentreren op haar tentamen.
Hoe kunnen deze stromingen Kim helpen?
Laten we samenvatten hoe de verschillende stromingen Kim kunnen ondersteunen:
• Psychoanalyse: Onderzoeken of er onbewuste angsten zijn die haar paniek veroorzaken.
• Behaviorisme: Nieuwe, positieve reacties aanleren in plaats van angst.
• Humanistische psychologie: Werken aan zelfacceptatie en persoonlijke groei.
• Cognitieve psychologie: Negatieve gedachten uitdagen en veranderen.
• Systeemtheorie: Begrijpen hoe sociale druk haar gedrag beïnvloedt.
• Omgevingspsychologie: Haar omgeving aanpassen om stress te verminderen.
• Biologische psychologie: Leren omgaan met de fysieke processen in haar lichaam.
Door een combinatie van deze inzichten te gebruiken, kan Kim beter begrijpen waar haar paniek vandaan komt en hoe ze hiermee om kan gaan.
Tips voor Kim (en jou!)
1. Maak een planning: Deel je studietijd in kleine stukken in en neem regelmatig pauzes.
2. Ontspan je lichaam: Ademhalingsoefeningen of een korte wandeling kunnen stress verminderen.
3. Wees realistisch: Perfectie is niet nodig; je best doen is voldoende.
4. Praat erover: Deel je gevoelens met een vriend, ouder of mentor.
5. Creëer een fijne leeromgeving: Zorg voor een rustige plek zonder afleiding.
Waarom is psychologie belangrijk?
Psychologie helpt ons niet alleen om ons eigen gedrag te begrijpen, maar ook dat van anderen. Door de verschillende stromingen te combineren, kunnen psychologen complexe problemen analyseren en oplossingen bieden. Of het nu gaat om stress voor een toets, zoals bij Kim, of grotere maatschappelijke vraagstukken, psychologie speelt een sleutelrol in het verbeteren van ons leven.
Met deze inzichten kan Kim niet alleen haar tentamen beter aanpakken, maar ook leren om toekomstige uitdagingen aan te gaan. En wie weet, misschien inspireert deze kennismaking met psychologie jou ook om meer te leren over hoe mensen denken, voelen en handelen!
Soemo’s WijsNieuws 
Plaats een reactie