De Onzichtbare Strijd van Israëlische Militairen

De littekens van oorlog zijn niet altijd zichtbaar. Sinds het uitbreken van het conflict tussen Israël en Hamas in oktober 2023 is het aantal militairen met psychische klachten dramatisch gestegen. Terwijl de frontlinies fysiek afgebakend zijn, woedt er een stille strijd onder teruggekeerde soldaten: die van posttraumatische stressstoornis (PTSS), depressie en uiteindelijk in sommige gevallen zelfmoord.

Een ingrijpende tragedie in de Golanhoogten

Op maandag 14 juli pleegde een Israëlische soldaat van de Nahal Brigade zelfmoord op een militaire basis in de bezette Golanhoogten. Het was de derde zelfmoord onder troepen in slechts tien dagen, volgens Israëlische nieuwszender Channel 12. De soldaat was eerder actief betrokken bij gevechtsoperaties in de Gazastrook, waar de oorlog sindsdien zijn tol eist – niet alleen op het slagveld, maar vooral na afloop.

“Hij was nog maar 21,” zei een medesoldaat tegenover lokale media. “Niemand zag dit aankomen. Maar ik denk dat velen het voelen, en er gewoon niet over durven te spreken.”

PTSS in opmars: de onzichtbare wond

Volgens een studie van de Universiteit van Tel Aviv vertoont 12% van de reservisten PTSS-symptomen ná hun actieve diensttijd. Die toename komt vooral na ontslag uit het leger, wanneer het ritme van discipline en kameraadschap plaatsmaakt voor onzekerheid en eenzaamheid.

Onder de actieve soldaten steeg het percentage met symptomen van 2,6% na 15 maanden dienst tot 8% zes maanden na ontslag — een verontrustende ontwikkeling, die volgens experts samenhangt met een gebrek aan nazorg en mentale ondersteuning.

Ook buiten het leger laat de oorlog diepe sporen na. 66% van de Israëli’s in het buitenland rapporteerde PTSS-symptomen sinds 7 oktober, vooral door zorgen over familieleden en toenemende antisemitische incidenten in gastlanden.

Een recordaantal zelfmoorden

De Israëlische strijdkrachten meldden dat in 2024 21 soldaten zichzelf van het leven beroofden — het hoogste aantal in meer dan tien jaar. Ter vergelijking: in 2005, toen de vorige piek werd bereikt, stond de teller op 36.

President Isaac Herzog riep geestelijke gezondheidszorg uit tot nationale topprioriteit. Nieuwe centra zoals het ‘Balancing Home’ in Galilea bieden creatieve therapie aan getraumatiseerde militairen en burgers. Toch waarschuwen psychologen: het stigma rond mentale problemen onder soldaten blijft hardnekkig bestaan.

Achterblijvers in rouw

Voor de families van soldaten die de oorlog wel overleefden, maar zichzelf later van het leven beroofden, is de pijn dubbel. “We zagen hem terugkomen uit Gaza. Hij lachte, deed normaal. Maar ’s nachts hoorde ik hem gillen in zijn slaap,” aldus een moeder van een 19-jarige soldaat die in februari 2025 zelfmoord pleegde.

Nabestaanden vragen niet om medelijden, maar om erkenning. “Mijn zoon was geen zwakke jongen. Hij vocht een oorlog én een innerlijke strijd. Hij had hulp nodig. Hij had rust nodig.”

Structureel probleem

Hoewel Israël een van de best georganiseerde legers ter wereld heeft, is het reservistensysteem bijzonder intensief. Mannen dienen drie jaar actief en blijven daarna tot hun 40e of zelfs 45e oproepbaar. Zij worden gemiddeld één tot twee keer per jaar opgeroepen, meestal voor periodes van 1 tot 3 weken. In oorlogstijd kan die inzet oplopen tot meerdere maanden per jaar.

Cumulatief zijn veel reservisten tientallen weken actief in hun loopbaan — in sommige gevallen zelfs meer dan een jaar verdeeld over decennia. Die herhaalde blootstelling aan geweld, het abrupte overgangsritme naar het civiele leven, en het gevoel van onbegrepenheid in de samenleving vergroten de kans op psychische ontregeling.

Internationaal perspectief

Het contrast met bijvoorbeeld Nederlandse militairen is groot. In Nederland worden soldaten zelden blootgesteld aan dagelijks geweld. Missies zijn doorgaans vredesgericht en omvatten humanitaire operaties of NAVO-verplichtingen. Hoewel ook Nederlandse veteranen last kunnen hebben van PTSS, liggen de aantallen aanzienlijk lager, mede dankzij uitgebreide nazorg zoals het Veteranenloket en gespecialiseerde behandelingen zoals EMDR-therapie.

Een oproep tot mededogen

Voor velen is oorlog een concept dat plaatsvindt op schermen, in statistieken en kaarten. Maar achter elk cijfer schuilt een verhaal — van angst, verwarring, verdriet, en soms wanhoop. Het is belangrijk dat we ons als maatschappij uitspreken.

🎗️ Laat ons de families van door PTSS getroffen militairen kracht en compassie toewensen. Dat hun verdriet wordt erkend, en hun verlies niet verstopt achter uniformen en titels. Elke stem telt — ook die van wie stil gevallen is.