✊ Waarom Sankara’s revolutie vandaag nog telt

Ouagadougou, 1983. Een jonge kapitein stapt uit een Renault 5, draagt geen zonnebril, geen entourage, geen ego. Hij spreekt het volk toe: “We moeten durven leven zoals we denken, anders zullen we uiteindelijk denken zoals we leven.” Zijn naam? Thomas Sankara. Zijn missie? Een revolutie die niet begint met wapens, maar met principes.

Fast forward naar Rotterdam, 2025. We scrollen, swipen, protesteren, reflecteren. Maar wie zijn onze voorbeelden? Wie durft nog te zeggen: macht is dienstbaarheid, niet decorum? Sankara’s verhaal is geen geschiedenisles — het is een spiegel. En die spiegel verdient het om opnieuw opgepoetst te worden.

🧠 Wie was Sankara?

Thomas Sankara werd geboren in 1949 in Yako, Burkina Faso (toen nog Haute-Volta). Hij groeide op in een familie met gemengde Mossi–Peulh wortels, in een land dat net de koloniale ketens van Frankrijk probeerde af te schudden. Als kind organiseerde hij al symbolische protesten — hij haalde de Franse vlag neer en hees de nationale kleuren. Geen grap.

Hij koos voor het leger, niet om te vechten, maar om te begrijpen. In Madagascar werd hij geconfronteerd met boerenopstanden, militaire coups en revolutionaire denkers. Daar ontstond zijn visie: het leger als instrument van emancipatie, niet onderdrukking.

🚲 Soberheid als verzet

Toen Sankara in 1981 Minister van Informatie werd, weigerde hij een dienstauto. Hij fietste naar zijn werk. Als president reed hij in een tweedehands Renault 5. Zijn bezittingen? Eén fiets, drie gitaren, een koelkast. Geen villa, geen bankrekening in het buitenland.

Waarom? Omdat hij geloofde dat leiderschap geen privilege is, maar een verantwoordelijkheid. Hij verbood portretten van zichzelf in openbare gebouwen. Hij weigerde toejuichingen. Hij zei: “Laat mijn gezicht niet jullie hoop zijn. Kijk naar elkaar.”

In een tijd waarin Afrikaanse leiders zich hulden in goud, paleizen en Mercedes-Benz, koos Sankara voor eenvoud. En dat was revolutionair.

🌍 Anti-imperialisme zonder excuses

Sankara was fel. Tegen Frankrijk, tegen het IMF, tegen neokoloniale structuren. Hij weigerde leningen die zijn land afhankelijk zouden maken. Hij confronteerde Mitterrand publiekelijk over Franse steun aan apartheid. Hij gaf Nelson Mandela een Burkinabè paspoort — een daad van symbolische solidariteit.

Hij hernoemde zijn land van Haute-Volta naar Burkina Faso: “Land van de oprechte mensen.” Hij herdoopte straten naar revolutionaire iconen: Che Guevara Boulevard, Patrice Lumumba Avenue. Geen symboliek zonder inhoud.

🚺 Vrouwen als ruggengraat van de revolutie

Sankara begreep dat emancipatie niet zonder vrouwen kon. Hij voerde wetgeving in tegen kindhuwelijken, vrouwelijke genitale verminking en polygamie. Hij benoemde vrouwelijke ministers. Hij stimuleerde vrouwencoöperaties en eigendomsrechten voor weduwen.

Zijn boodschap? “De revolutie kan niet slagen zonder de emancipatie van vrouwen.” En dat was geen slogan — het was beleid.

🌱 Wat bereikte hij?

• 2 miljoen kinderen gevaccineerd in 2 weken — zonder hulp van WHO.
• 10 miljoen bomen geplant tegen woestijnvorming.
• 75% stijging in graanproductie tussen 1983–1986.
• Honderden scholen en klinieken gebouwd.
• Massale alfabetiseringscampagnes.
• Ministers moesten hun bezittingen openbaar maken.
• Ambtenaren droegen een deel van hun loon af aan dorpen in nood.

En dat alles in vier jaar. Zonder buitenlandse hulp. Zonder corruptie. Zonder ego.

💔 De moord en het verraad

Op 15 oktober 1987 werd Sankara vermoord door commando’s onder leiding van Gilbert Diendéré, in opdracht van zijn voormalige bondgenoot Blaise Compaoré. Twaalf ministers en lijfwachten stierven mee. Zijn lichaam werd zonder ceremonie begraven.

Waarom? Omdat hij te principieel was. Te populair. Te gevaarlijk voor de status quo.

Compaoré nam de macht over, liberaliseerde de economie, gaf concessies aan buitenlandse mijnbouwbedrijven. De rijkdom groeide — maar niet voor het volk. In 2014 probeerde hij de grondwet te wijzigen om langer aan de macht te blijven. Jongeren kwamen in opstand. Hij moest vluchten.

🔥 Ibrahim Traoré: De nieuwe erfgenaam?

In 2022 greep kapitein Ibrahim Traoré de macht. Jong, principieel, sober. Hij noemt Sankara zijn voorbeeld. Hij weigert zijn presidentiële loon. Hij leeft eenvoudig. Hij opende een mausoleum op de plek waar Sankara werd vermoord.

Zijn toespraken echoën Sankara’s woorden: soevereiniteit, waardigheid, strijd tegen neokolonialisme. Hij positioneert Burkina Faso binnen de Alliantie van Sahelstaten — een blok dat zich afzet tegen Westerse inmenging.

Maar de vraag blijft: kan hij de revolutie voortzetten zonder haar te verraden?

🧭 Waarom raakt dit ons in Rotterdam?

We leven in een tijd van protesten, algoritmes, burn-outs en identiteitsvragen. We zoeken leiders die niet alleen spreken, maar leven zoals ze denken. Sankara’s verhaal is geen Afrikaanse geschiedenis — het is een universele les.

• Over soberheid als kracht.
• Over dienstbaarheid als leiderschap.
• Over verzet zonder cynisme.
• Over revolutie zonder ego.

In Crooswijk, Delfshaven, op pleinen en in studio’s — we bouwen aan nieuwe verhalen. Sankara’s nalatenschap is geen standbeeld. Het is een uitnodiging.

🎤 Tot slot: wat doen wij met zijn erfenis?

Sankara zei: “Je kunt een man vermoorden, maar niet zijn ideeën.”
Zijn ideeën leven voort in jongeren die weigeren te buigen. In kunstenaars die soberheid verheffen tot stijl. In activisten die dienstbaarheid verkiezen boven status.

Dus de vraag is niet: wie was Sankara?
De vraag is: wie durft vandaag Sankara te zijn?