Rotterdam – Er is een generatie opgegroeid met beelden van hongerende kinderen op tv, Live Aid op de achtergrond, en grappen die je nu niet meer zou maken maar toen gewoon rondgingen op het schoolplein. Afrika was ver weg, altijd in crisis, altijd afhankelijk van hulp. Dat was het verhaal dat we meekregen.
Maar wie de afgelopen jaren een beetje heeft opgelet, ziet dat dat oude beeld niet meer klopt. Het continent dat ooit werd neergezet als “arm”, “instabiel” en “achtergesteld”, is bezig aan een stille maar krachtige verschuiving. En die verschuiving raakt niet alleen Afrika zelf, maar ook Europa — inclusief Nederland, Suriname, de Cariben en Vlaanderen.
Want terwijl hier de energierekeningen omhoogschoten, gember ineens bijna het dubbele kostte en rijst van 2 naar 4 euro ging, gebeurde er in Afrika iets wat bijna niemand in de mainstreammedia echt uitlegde: een reeks machtswisselingen, nieuwe allianties, en een groeiend besef dat het continent zijn eigen koers kan bepalen.
Dit is het verhaal van die verschuiving. En waarom het ons allemaal raakt.
Advertentie
Van Live Aid naar geopolitieke realiteit
Wie in de jaren ’80 of ’90 opgroeide, kent de beelden nog: Ethiopië, hongersnood, Bob Geldof, wereldsterren die zongen om geld op te halen. Het was de eerste keer dat veel mensen überhaupt iets van Afrika zagen.
Maar dat beeld was eenzijdig. Het liet niet zien dat Afrika vol grondstoffen zit waar de rest van de wereld afhankelijk van is: goud, olie, uranium, kobalt, lithium, coltan, gas, vruchtbare grond, water.
Het liet niet zien dat veel van die rijkdom nooit bij de bevolking terechtkwam.
En het liet al helemaal niet zien dat het continent ooit zou opstaan en zeggen:
“Het is klaar. We willen onze eigen rijkdom beheren.”
Dat moment is nu.
Europa in crisis, Afrika in beweging
Toen de oorlog in Oekraïne begon, veranderde er iets fundamenteels. Europa verloor in korte tijd zijn belangrijkste gasleverancier. De prijzen schoten omhoog. Supermarkten werden duurder. Alles werd duurder.
En terwijl Europa wanhopig op zoek ging naar nieuwe energiebronnen, keek het naar Afrika — vooral West-Afrika — als mogelijke oplossing.
Maar precies in die periode gebeurde daar iets anders: een reeks staatsgrepen die het hele geopolitieke spel op z’n kop zette.
De Sahel staat op: Mali, Burkina Faso, Niger
In een paar jaar tijd vielen regeringen in:
- Mali
- Burkina Faso
- Niger
- Guinee
- Tsjaad (complexer)
- Gabon
Maar vooral de drie Sahel-landen — Mali, Burkina Faso en Niger — vormden een nieuw blok. Een blok dat zei:
“We willen geen buitenlandse inmenging meer.”
En dat was niet zomaar een uitspraak.
Deze landen zetten Franse troepen het land uit. Ze verbraken oude militaire en economische afspraken. Ze begonnen grondstoffencontracten opnieuw te onderhandelen. En ze zochten nieuwe partners.
Niet in Europa.
Niet in de VS.
Maar in Rusland en China.
China bouwt, Rusland beveiligt
China is al twintig jaar bezig in Afrika. Niet met soldaten, maar met beton, staal en asfalt. Wegen, spoorlijnen, havens, energiecentrales, bruggen.
China zegt:
“Wij bouwen. Jullie leveren grondstoffen.”
Voor veel Afrikaanse landen voelt dat eerlijker dan de voorwaarden die ze gewend waren van westerse ontwikkelingshulp. Want bij China krijg je iets tastbaars terug: een weg, een haven, een brug.
Rusland speelt een andere rol.
Rusland zegt:
“Wij beveiligen.”
Wapens, training, militaire adviseurs. Geen politieke voorwaarden. Geen eisen over democratie. Geen inmenging in binnenlandse politiek.
Voor leiders in de Sahel, die al jaren worstelen met rebellengroepen en instabiliteit, is dat aantrekkelijk.
En voor veel jongeren in die landen voelt het als een vorm van waardigheid: eindelijk een partner die niet komt vertellen hoe ze moeten leven.
De coup in Niger en de gaspijpleiding die Europa nodig had
Europa had een plan: gas uit Nigeria via Niger naar Algerije, en dan naar Europa. Een gigantische pijpleiding dwars door de Sahel.
Maar toen er in 2023 een staatsgreep plaatsvond in Niger, veranderde alles.
De nieuwe machthebbers zeiden:
“Als jullie gas door ons land willen vervoeren, dan willen wij daar eerlijk aan verdienen.”
Een logische eis.
Elk land ter wereld vraagt transitkosten.
Maar Europa erkende de nieuwe regering niet.
En zonder erkenning kun je geen contracten sluiten.
Het gevolg: het project kwam stil te liggen.
En Europa bleef achter met dure energie, terwijl Niger — een land vol uranium, olie en goud — nog steeds een van de armste landen ter wereld is.
Waarom zijn landen vol rijkdom toch arm?
Dit is de vraag die veel mensen stellen. Hoe kan een land vol goud, olie, uranium en vruchtbare grond toch arm zijn?
Het antwoord is geen mysterie. Het is een systeem.
1. Buitenlandse controle over grondstoffen
Veel mijnen en olievelden zijn eigendom van buitenlandse bedrijven.
De winst vloeit weg.
De bevolking ziet er weinig van.
2. Koloniale structuren die nooit echt zijn afgebroken
De economieën van veel Afrikaanse landen zijn ingericht om grondstoffen te exporteren, niet om binnenlandse welvaart op te bouwen.
3. Politieke instabiliteit
Instabiliteit maakt landen kwetsbaar.
Kwetsbare landen hebben weinig onderhandelingsmacht.
4. Ongunstige contracten
Veel contracten zijn decennia geleden getekend, vaak onder druk.
Ze zijn extreem voordelig voor buitenlandse partijen.
5. Klimaat en geografie
In landen als Niger is landbouw moeilijk.
Water is schaars.
Dat maakt economische ontwikkeling extra lastig.
6. Demografie
Snelgroeiende bevolkingen maken armoedebestrijding ingewikkeld.
Het resultaat: landen vol rijkdom blijven arm, terwijl de wereld profiteert van hun grondstoffen.
Waarom Rusland en China wél welkom zijn
Voor veel Afrikaanse landen voelt het Westen als een partner die:
- voorwaarden stelt
- sancties gebruikt
- politieke druk uitoefent
- grondstoffen goedkoop wil
- militair aanwezig is zonder tastbare voordelen
Rusland en China bieden iets anders:
- geen politieke voorwaarden
- geen inmenging
- directe deals
- tastbare infrastructuur
- militaire steun zonder eisen
Dat betekent niet dat Rusland of China “goed” zijn.
Het betekent dat ze alternatieven bieden.
En in een wereld waar Afrika decennialang geen keuze had, voelt dat als vrijheid.
Europa kijkt toe — en voelt de gevolgen
Terwijl Afrika nieuwe allianties sluit, voelt Europa de gevolgen:
- hogere energieprijzen
- duurdere boodschappen
- minder toegang tot grondstoffen
- minder geopolitieke invloed
De wereldorde verschuift.
En Europa staat niet meer automatisch in het centrum.
Waarom dit verhaal belangrijk is voor Rotterdam, Suriname, de Cariben en Vlaanderen
Omdat deze regio’s direct verbonden zijn met:
- energieprijzen
- migratie
- handel
- koloniale geschiedenis
- diaspora
- geopolitiek
Rotterdam is een havenstad.
Suriname en de Cariben kennen de koloniale erfenis van dichtbij.
Vlaanderen voelt de economische gevolgen net zo hard als Nederland.
Wat er in Afrika gebeurt, blijft niet in Afrika.
Het raakt de hele wereld.
Een continent dat zijn stem terugvindt
Wat je nu ziet in Afrika is geen chaos.
Het is een herverdeling van macht.
Een continent dat decennialang werd verteld wat het moest doen, zegt nu:
“We beslissen zelf.”
En dat is nieuw.
Dat is groot.
Dat is historisch.
En dit is pas het begin
De komende jaren zullen:
- meer landen hun grondstoffen heronderhandelen
- meer allianties verschuiven
- meer infrastructuurprojecten ontstaan
- meer militaire samenwerkingen veranderen
- meer jongeren hun stem laten horen
- meer westerse invloed afnemen
De wereld wordt multipolair.
Niet langer gedomineerd door één blok.
Maar gevormd door meerdere machtscentra — en Afrika wordt er één van.
Soemo’s WijsNieuws blijft dit volgen
Want dit verhaal is te groot om te negeren.
Te belangrijk om te versimpelen.
Te actueel om te laten liggen.
De wereld verandert.
Afrika verandert.
Europa verandert.
En wie begrijpt wat er gebeurt, staat sterker in een tijd waarin alles lijkt te schuiven.
Soemo’s WijsNieuws 
Plaats een reactie