De Impact van Zuid-Afrika op de G20-top

Rotterdam – Er zijn van die ochtenden waarop Rotterdam nog half slaapt, maar de stad toch al voelt alsof er iets in de lucht hangt. Je kent dat gevoel wel: de Maas ligt strak, de wind trekt langs de kades, en ergens tussen Delfshaven en Crooswijk hoor je de echo van gesprekken die nog niet gevoerd zijn, maar al wel borrelen. Het is die vibe waarin je voelt dat de wereld groter is dan de straat waar je loopt, maar dat de straat precies de lens is waardoor je die wereld begrijpt. En precies in die sfeer begint het verhaal van Zuid-Afrika, de VS, Israël, BRICS, en een G20-top in Miami waar ineens een stoel leeg blijft. Niet omdat iemand te laat is, maar omdat iemand niet welkom is. En dat zegt meer dan duizend speeches.

Want kijk, Zuid-Afrika is geen klein land dat je zomaar wegwuift. Het is geen voetnoot in de wereldpolitiek. Het is een land dat zijn geschiedenis draagt als littekens én als medailles. Een land dat weet wat strijd is, wat onderdrukking is, wat bevrijding kost. Een land dat nog steeds loopt met de schaduwen van apartheid in de rug, maar ook met de trots van mensen die nooit meer terug willen naar hoe het was. En als je dat weet, dan snap je ook waarom Zuid-Afrika vandaag de dag niet zomaar buigt voor wie dan ook, zelfs niet voor de Verenigde Staten, zelfs niet voor een G20 waar de grote jongens normaal gesproken bepalen wie er mee mag doen en wie niet.

De beslissing om Zuid-Afrika niet uit te nodigen voor de G20-top in Miami voelt als een klap met een fluwelen handschoen. Het is zacht verpakt, maar hard bedoeld. Officieel gaat het om diplomatieke spanningen, om meningsverschillen, om geopolitieke keuzes. Maar iedereen die een beetje tussen de regels door leest, voelt dat er meer speelt. Dat dit niet alleen gaat over handel, of over sancties, of over wie met wie praat. Dit gaat over loyaliteit, over geschiedenis, over wie je was toen het moeilijk was, en wie je nu bent nu de wereld opnieuw verdeeld raakt.

Want Zuid-Afrika is niet zomaar een land in Afrika. Het is een BRICS-land. Een land dat zich steeds meer richt op een wereld die niet langer draait om Washington, Londen of Brussel. Een land dat zegt: wij kiezen onze eigen vrienden, onze eigen koers, onze eigen toekomst. En die vrienden zijn niet altijd de vrienden van de VS. Rusland, China, India, Brazilië — dat zijn de tafels waar Zuid-Afrika tegenwoordig aanschuift. Niet omdat het moet, maar omdat het wil. Omdat het voelt dat de wereld verschuift, dat de macht verschuift, dat de kaarten opnieuw geschud worden.

En dan heb je nog iets anders: het geheugen. Want landen vergeten niet. Zeker Zuid-Afrika niet. De mensen die nu aan de macht zijn, zijn de kinderen en kleinkinderen van de strijders tegen apartheid. Ze dragen verhalen mee van ballingschap, van kampen, van solidariteit die niet uit het Westen kwam, maar uit het Oosten. Uit Moskou. Uit Havana. Uit Tripoli. Uit plekken waar de VS liever niet aan herinnerd wordt. En dat geheugen bepaalt hoe Zuid-Afrika vandaag kijkt naar bondgenootschappen, naar conflicten, naar recht en onrecht.

Neem Nelson Mandela. Toen de VS in de jaren negentig Gaddafi wilde uitschakelen, ging Mandela bewust bij hem logeren. Niet omdat hij het met alles eens was wat Gaddafi deed, maar omdat hij zei: je laat je vrienden niet vallen wanneer het politiek handig wordt. Dat was geen naïviteit. Dat was een signaal. Een signaal dat Zuid-Afrika zijn eigen morele kompas heeft, los van de grillen van Washington. En dat kompas werkt nog steeds.

En dan is er nog iets dat je niet kunt negeren: Israël. Want in de Amerikaanse politiek is Israël geen gewoon dossier. Het is een heilig dossier. Een dossier waar politici niet rationeel over praten, maar emotioneel. Waar steun geen keuze is, maar een reflex. Waar kritiek voelt als verraad. En precies daar botst Zuid-Afrika frontaal met de VS. Want Zuid-Afrika kijkt naar Israël door de lens van apartheid. Door de lens van onderdrukking. Door de lens van mensenrechten. En dat botst met een Amerikaanse politiek die Israël ziet als strategische partner, als bondgenoot, als iets dat niet ter discussie staat.

Dus wanneer Zuid-Afrika Israël bekritiseert, wanneer het zich uitspreekt over Gaza, wanneer het juridische stappen zet bij internationale rechtbanken, dan voelt dat in Washington als een aanval. En dan komt er druk. Dan komen er sancties. Dan komen er diplomatieke spelletjes. En dan komt er een G20-top waar ineens een stoel leeg blijft.

Maar de vraag is: is dat verstandig? Is het slim om een land als Zuid-Afrika buiten te sluiten? Een land dat de grootste economie van Afrika is. Een land dat de stem van het mondiale zuiden vertegenwoordigt. Een land dat een brug vormt tussen continenten, tussen culturen, tussen machtsblokken. Een land dat niet bang is om tegen de stroom in te zwemmen. Want als je zo’n land buitensluit, duw je het alleen maar verder richting BRICS. Richting Rusland. Richting China. Richting een wereldorde die niet langer draait om de VS.

En dat is precies wat nu gebeurt. De wereld wordt multipolair. De oude machtsblokken wankelen. De nieuwe machtsblokken groeien. En Zuid-Afrika staat midden in die verschuiving. Niet als toeschouwer, maar als speler. En door het buiten te sluiten, maak je het alleen maar sterker in zijn overtuiging dat het Westen niet langer de plek is waar het zijn toekomst moet zoeken.

Maar laten we eerlijk zijn: dit gaat niet alleen over geopolitiek. Dit gaat ook over perceptie. Over hoe mensen kijken naar macht. Over hoe jongeren kijken naar rechtvaardigheid. Want als je op social media kijkt, zie je dat de Amerikaanse bevolking veel kritischer wordt op Israël dan de Amerikaanse politiek. Je ziet protesten, discussies, nieuwe stemmen. Je ziet dat de oude reflexen niet meer vanzelfsprekend zijn. Dat de wereld verandert, en dat de politiek achterloopt.

En precies daar zit de spanning. De VS reageert op Zuid-Afrika vanuit een oud wereldbeeld. Een wereldbeeld waarin het Westen bepaalt, en de rest volgt. Maar die wereld bestaat niet meer. De straat weet dat. De jongeren weten dat. De muziek weet dat. De vibe weet dat. De wereld is groter geworden, complexer, eerlijker in zijn ongelijkheid. En Zuid-Afrika speelt daarin een rol die niet meer past in de oude hokjes.

Dus ja, het voelt logisch dat Zuid-Afrika niet buigt. Het voelt logisch dat het zijn eigen koers vaart. Het voelt logisch dat het niet vergeet wie er aan zijn kant stond toen het donker was. En het voelt logisch dat het niet zwijgt wanneer het onrecht ziet, waar dan ook. Dat is geen rebellie. Dat is identiteit.

En als je dan door Rotterdam loopt, met de Maas aan je linkerkant en de stad aan je rechterkant, dan voel je dat dit verhaal niet ver weg is. Want Rotterdam weet ook wat het is om te vechten, om te bouwen, om te vallen en weer op te staan. Rotterdam weet wat het is om niet te buigen voor macht die van buiten komt. Rotterdam weet wat het is om zijn eigen stem te vinden, zijn eigen ritme, zijn eigen waarheid.

En misschien is dat waarom dit verhaal zo resoneert. Omdat het gaat over rechtvaardigheid. Over loyaliteit. Over wie je bent wanneer niemand kijkt. Over wie je blijft wanneer de wereld verandert. Over wie je vertrouwt wanneer de kaarten opnieuw geschud worden. En over de vraag of je je laat wegzetten, of dat je blijft staan.

Zuid-Afrika blijft staan. En de wereld kijkt toe. En Rotterdam voelt het. Want dit is geen ver-van-je-bed-politiek. Dit is de nieuwe wereld die voor onze ogen ontstaat. En wij lopen er middenin, met de wind van de Maas in onze nek en de beat van de straat in onze borst.