Rotterdam – Het was een gure dag in Crooswijk. De wind sneed langs de Rotte, de kou kroop door de straten en ik voelde het in mijn botten terwijl ik mijn telefoon vasthield en door het nieuws scrolde. Het contrast kon niet groter zijn: hier de kilte van een Rotterdamse winter, daar de verzengende hitte van Afrika waar de wereld in brand staat. Het nieuws kwam niet uit de kranten, niet uit de officiële kanalen, maar uit de mond van een man op TikTok: meneer Kairo, een Burkinese influencer die de Sahel en zijn omgeving met een scherp oog volgt.
Zijn berichten zijn rauw, direct, zonder filter. En terwijl ik mijn weg vervolgde naar de Rif bakkerij, voelde ik hoe de verhalen uit Afrika zich vermengden met de adem van Crooswijk. Het is die energie van de straat, die directe toon, die mij raakt. Want wat daar gebeurt, gaat ons allemaal aan.
Trump, dreiging en de schijn van redding
Het begon met Donald Trump. Hij dreigde met een invasie, zogenaamd om christenen te redden van een vermeende genocide door moslimfundamentalisten. Maar wie de cijfers kent, weet dat de grootste aantallen slachtoffers van die fundamentalisten juist moslims zijn. Dat is overal zo. Het idee dat fundamentalisten zich richten op christenen in gebieden waar meer dan 99 procent van de bevolking moslim is, wringt. Het voelt als een narratief dat niet klopt, een verhaal dat eerder dient om geopolitieke belangen te rechtvaardigen dan om de werkelijkheid te beschrijven.
Advertentie
Want fundamentalisme komt niet zomaar uit de lucht vallen. Het is geen puur lokaal fenomeen. Het is een mengsel van lokale frustraties en internationale inmenging. En telkens weer valt op dat fundamentalisten actiever worden wanneer lokale leiders zich verzetten tegen het Westen. Het is alsof er een knop wordt omgedraaid: zodra een leider dwars ligt, duiken de extremisten op.
Van Lumumba tot Sankara: patronen van verzet en ondergang
Wie terugkijkt in de geschiedenis ziet het patroon. Patrice Lumumba in Congo, Thomas Sankara in Burkina Faso, Muammar Gaddafi in Libië: leiders die zich verzetten tegen westerse inmenging, tegen koloniale structuren, tegen uitbuiting. En telkens weer werden ze geconfronteerd met destabilisatie, coups, en uiteindelijk hun dood.
Het fundamentalisme dat opduikt in zulke momenten lijkt minder een spontane uiting van religieus fanatisme en meer een instrument in een geopolitiek spel. Het Westen, samen met regionale bondgenoten, gebruikt het als drukmiddel. Het is een vlag die wappert boven een strijd die in werkelijkheid draait om macht, grondstoffen en invloed.
De coup in Benin en het vliegtuig boven Burkina Faso
Toen Trump dreigde met invasie, leek het een storm die zou losbarsten. Maar niet lang daarna was er een couppoging in buurland Benin. Nigeria en Frankrijk grepen in en verijdelden de coup. Het nieuws over Trump verdween als sneeuw voor de zon.
En toen kwam het incident met het Hercules‑vliegtuig. Een Nigeriaans toestel, met elf militairen aan boord, werd boven het westen van Burkina Faso tot landen gedwongen. Voor de Burkinese leiders was dit geen gewone vlucht. Ze zagen het als militaire verkenning, als bevoorrading van jihadisten. Paranoia? Misschien. Maar in een regio waar elke beweging verdacht is, werd dit incident een symbool van wantrouwen.
Nigeria probeerde het weg te wuiven. Het vliegtuig zou op weg zijn naar Portugal. Maar Portugal zelf gaf aan dat er geen sprake was van zo’n vlucht. Zelfs Nigeria moest toegeven dat de verklaring niet houdbaar was. Het voedde de overtuiging van Burkina Faso dat Nigeria, de reus van Afrika, niet transparant is en mogelijk betrokken bij activiteiten tegen de AES‑landen.
ECOWAS versus AES: blokken in botsing
De tegenstelling is scherp. Aan de ene kant ECOWAS, met Nigeria als spil, nauwe banden met Frankrijk en het Westen. Aan de andere kant de AES‑landen: Burkina Faso, Mali en Niger, die zich hebben losgemaakt van ECOWAS en een eigen pad willen bewandelen.
Voor de AES is Nigeria de vijand, de motor van een organisatie die hun onafhankelijkheid bedreigt. Voor Nigeria is de AES een blok dat de regionale stabiliteit ondermijnt. Het incident met het Hercules‑toestel werd zo een katalysator van spanningen. Ibrahim Traoré, de leider van Burkina Faso, kondigde aan dat de elf Nigeriaanse militairen voor de rechter moeten verschijnen en zelfs de doodstraf riskeren. Voor Nigeria was dat een provocatie die nauwelijks te slikken viel.
Ghana als bemiddelaar
Maar toen greep Ghana in. Het land dat geen oorlog aan zijn voordeur wil, dat beseft dat een conflict tussen Nigeria en Burkina Faso de hele regio zou meesleuren. Ghana trad op als bemiddelaar, en wonderlijk genoeg lukte het. De gemoederen werden gesust, de dreiging van oorlog verdween.
Het was een moment van opluchting. Geen oorlog, geen directe confrontatie. Maar de spanningen bleven onderhuids aanwezig.
De aanval van de fundamentalisten
En juist toen de oorlog leek afgewend, sloegen de fundamentalisten toe. Een aanval waarbij volgens berichten van meneer Kairo op TikTok driehonderd Nigeriaanse militairen omkwamen. Het detail dat deze aanval werd uitgevoerd met drones, en wel drones die ook in Oekraïne tegen Rusland worden gebruikt, maakt het verhaal nog explosiever.
Drones van Israël en Oekraïne, technologie die zijn weg vindt naar de Sahel. Het roept vragen op over wapenstromen, over internationale betrokkenheid, over de rol van Israël in Afrika. De zoon van Idi Amin Dada heeft daar veel over verteld: Israël’s rol in Afrikaanse conflicten, hun aanwezigheid achter de schermen.
Het patroon van stilte en explosie
Wat opvalt, is het ritme van stilte en explosie. Eerst dreigt Trump, dan een coup in Benin, vervolgens een vliegtuigincident in Burkina Faso, daarna Ghana’s bemiddeling, en tenslotte een massale aanval door fundamentalisten. Het is alsof de regio voortdurend balanceert op de rand van chaos, en elke keer dat een conflict wordt gesust, er elders een nieuwe brandhaard oplaait.
Het voedt de gedachte dat fundamentalisme niet zomaar uit de lokale bevolking komt, maar dat het wordt aangewakkerd, gestuurd, misschien zelfs geleverd door externe machten. Het Westen, Israël, geopolitieke belangen: ze vormen de schaduw achter de schermen.
Rotterdamse energie en Afrikaanse furie
Terwijl ik dit nieuws volg, voel ik de energie van Rotterdam onder mijn voeten. Crooswijk, Delfshaven, de stad die altijd recht voor zijn raap is. Het is diezelfde energie die ik herken in de verhalen uit Afrika: de furie tegen armoede, onderdrukking en uitbuiting, de lust voor het leven, het idealisme voor een betere wereld.
De gewone man in de straat, of hij nu in Rotterdam loopt of in Ouagadougou, voelt dezelfde drang naar vrijheid en rechtvaardigheid. Het fundamentalisme dat hem bedreigt, is niet zijn eigen schepping. Het is een instrument van machthebbers, een rookgordijn dat de echte strijd verhult: de strijd tegen extreme armoede, tegen uitbuiting, tegen de gespleten tong van geopolitiek.
Conclusie: een wereld vol patronen en paradoxen
Wat dit verhaal laat zien, is een wereld vol patronen en paradoxen. Fundamentalisten die actiever worden wanneer leiders zich verzetten tegen het Westen. Dreigingen die verdwijnen zodra een coup plaatsvindt. Vliegtuigen die landen met verklaringen die niet kloppen. Bemiddelaars die oorlog voorkomen, maar niet de onderliggende spanningen. En aanvallen die komen met wapens uit verre oorlogen, drones die de Sahel veranderen in een slagveld.
Het is een verhaal dat zich uitstrekt van Crooswijk tot Ouagadougou, van Rotterdam tot de Sahel. Een verhaal dat de gewone man raakt, omdat het gaat over vrijheid, rechtvaardigheid en de strijd tegen uitbuiting.
En terwijl ik mijn brood haal bij de Rif bakkerij, voel ik dat dit nieuws niet ver weg is. Het is dichtbij, het is hier, het is overal. Want de kou van Crooswijk en het vuur van Afrika zijn twee kanten van dezelfde wereld.
Soemo’s WijsNieuws 
Plaats een reactie